Nýr pípusveppur, kornasúlungur, finnst á Íslandi

Sveppafræðingur Náttúrufræðistofnunar, Guðríður Gyða Eyjólfsdóttir, fann sveppinn í matsveppaleiðangri í skóginn þann 17. ágúst síðastliðinn. Vikurnar á undan hafði rignt nokkuð eftir afar þurran júlímánuð og voru lerkisveppur og furusveppur sprottnir í miklu magni víða í Eyjafirði, þ.á m. í Miðhálsstaðaskógi sem er reitur í umsjón Skógræktarfélags Eyfirðinga í landi eyðibýlisins Miðhálsstaða í Öxnadal. Í mólendi þar sem ungar stafafurur, um 2 m á hæð, uxu neðan við eldri barrtré var slæðingur af ungum furusvepp en kringum eina furuna voru mun minni og ljósbrúnni sveppir í snyrtilegum baug. Þegar kannað var um hvaða svepp var að ræða kom í ljós að þetta var kragalaus pípusveppur með mjólkurlita dropa á pípulaginu og þar með ekki nein þeirra tegunda pípusveppa sem fundist hafa hérlendis til þessa.

Kornasúlungur, Suillus granulatus, á fundarstað í Miðhálsstaðaskógi. Ljósm. Guðríður Gyða Eyjólfsdóttir.	Kornasúlungur, Suillus granulatus. Mjólkurlitaðir dropar sitja á ungu pípulaginu. Ljósm. Guðríður Gyða Eyjólfsdóttir.

Þessi smávaxni pípusveppur reyndist vera Suillus granulatus (L.: Fr.) Roussel, kornasúlungur, sem myndar svepprót með tveggja nála furum. Hatturinn var 20-40 mm á breidd og aldinið 35-50 mm á hæð. Hatturinn var ljósrauðbrúnn á lit, hálfkúlulaga fyrst en varð síðan hvelfdur, hatthúðin rök án þess að vera áberandi slímug og hægt var að losa hana frá hattholdinu sem var daufgult á litinn. Pípulagið var frekar þunnt og með sterkari gulum lit en hattholdið. Ungar pípur voru svo grannar að op þeirra sáust varla en pípulagið var þakið samlitum kornum og á því sátu mjólkurlitaðir dropar. Þegar aldinin stækkuðu urðu pípuopin fyrst reglulega hringlaga en síðar svolítið köntuð og pípuendarnir sátu örlítið mishátt í laginu. Stafurinn var gulhvítur og með kirtilkorn sem fyrst voru samlit honum en urðu síðan eins og örlitlir brúnir deplar á gulhvítum stafnum sem var 20-30 mm langur og 8-12 mm breiður og nokkuð jafn. Neðsti hluti stafs varð brúnn og stafurinn var án kraga. Lykt var dauf sem og bragð.

Kornasúlungs er getið í ferðadagbók Morten Lange, dansks sveppafræðings, sem rannsakaði fungu Suðurlands fyrir réttum 50 árum og fann eitt aldin þeirrar tegundar í gamla barrskógarreitnum við Rauðavatn í Reykjavík þann 1. september 1959. Þar sem því aldini var ekki safnað var ekki unnt að staðfesta fund tegundarinnar hérlendis.

Kornasúlungur vex með furu í frekar frjóum jarðvegi, er ekki sérlega algengur í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi, fátíður í Danmörku og verður sjaldgæfur til fjalla og þegar norðar dregur í Skandinavíu. Hann verður mun stærri en aldinin sem hér fundust eða u.þ.b. 80 mm breiður á hattinn og 100 mm hár og er prýðilegur matsveppur þegar búið er að fjarlægja hatthúðina.